Để giữ vững thị phần và mở rộng xuất khẩu vào EU, Mỹ, Nhật Bản, doanh nghiệp Việt phải thích nghi với xu hướng Net Zero – sân chơi mới của thương mại toàn cầu.
Trong bối cảnh các nền kinh tế lớn như Liên minh châu Âu (EU), Hoa Kỳ, Nhật Bản liên tục siết chặt các tiêu chuẩn xanh, doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước sức ép phải tham gia vào “cuộc chơi Net Zero” – không chỉ vì mục tiêu môi trường, mà còn để giữ vững và mở rộng không gian xuất khẩu trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Net Zero – Tấm vé thông hành mới trên thị trường quốc tế
Net Zero (phát thải ròng bằng 0) không còn là một lựa chọn, mà đang trở thành điều kiện tiên quyết đối với hàng hóa nhập khẩu vào các thị trường khó tính. Đặc biệt:
- EU đã chính thức áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) cho các ngành như thép, xi măng, nhôm, điện, phân bón…
- Hoa Kỳ đẩy mạnh Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) với ưu tiên cho sản phẩm thân thiện môi trường.
- Nhật Bản yêu cầu nhà cung cấp đạt tiêu chuẩn giảm phát thải để giữ vị trí trong chuỗi cung ứng.
Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp Việt buộc phải chuyển mình, xây dựng lộ trình giảm phát thải carbon nếu muốn duy trì xuất khẩu bền vững và mở rộng thị phần tại các thị trường cao cấp.
Từ áp lực thành cơ hội: Doanh nghiệp cần làm gì?
1. Đo lường và công khai phát thải carbon
Doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống đo lường lượng phát thải (carbon footprint) cho từng sản phẩm, từng công đoạn sản xuất. Việc minh bạch thông tin phát thải không chỉ là yêu cầu bắt buộc, mà còn là lợi thế cạnh tranh khi làm việc với đối tác quốc tế.
2. Đầu tư công nghệ xanh, năng lượng sạch
Chuyển đổi sang dây chuyền sản xuất tiết kiệm năng lượng, ứng dụng năng lượng tái tạo (mặt trời, sinh khối, gió) là một bước đi dài hơi nhưng cần thiết, đặc biệt với ngành dệt may, da giày, chế biến gỗ, nông sản – những ngành có lượng phát thải lớn.
3. Tối ưu logistics và chuỗi cung ứng xanh
Xuất khẩu Net Zero không chỉ dừng lại ở nhà máy. Doanh nghiệp cần chọn đối tác logistics có chiến lược giảm phát thải, sử dụng kho bãi, phương tiện vận tải tiết kiệm năng lượng, đồng thời tối ưu tuyến đường để giảm carbon trong quá trình vận chuyển.
Mở rộng không gian xuất khẩu nhờ chiến lược phát triển bền vững
Tham gia cuộc chơi Net Zero không chỉ để đáp ứng yêu cầu của thị trường, mà còn tạo ra cơ hội rõ ràng:
- Tiếp cận các đơn hàng giá trị cao từ các tập đoàn quốc tế yêu cầu nhà cung cấp tuân thủ ESG (Môi trường, Xã hội, Quản trị).
- Nâng cao hình ảnh thương hiệu quốc tế, đặc biệt với nhóm sản phẩm “xanh”, thân thiện môi trường.
- Tận dụng chính sách ưu đãi tài chính xanh, tín dụng ưu đãi, chứng nhận carbon để giảm chi phí vốn.
Nhiều doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam như trong lĩnh vực dệt may, xuất khẩu nông sản, điện tử... đã ghi nhận sự gia tăng đơn hàng từ các khách hàng châu Âu và Mỹ nhờ chiến lược giảm phát thải, sử dụng năng lượng sạch và kiểm toán ESG minh bạch.
Net Zero – Lựa chọn bắt buộc cho doanh nghiệp xuất khẩu
“Không tham gia Net Zero sẽ đồng nghĩa với việc bị loại khỏi sân chơi toàn cầu.”
Đó là thông điệp rõ ràng từ thị trường xuất khẩu hiện nay. Tuy lộ trình xanh hóa sản xuất đòi hỏi đầu tư lớn, nhưng đổi lại, doanh nghiệp có thể mở rộng không gian xuất khẩu, củng cố vị thế trên thị trường quốc tế và từng bước khẳng định thương hiệu Việt Nam bền vững, có trách nhiệm.