Trung Quốc và Hoa Kỳ là hai thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam với nhiều cơ hội và rào cản. Doanh nghiệp cần nâng cao chất lượng, tận dụng FTA và đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật để giữ vững thị phần.
Trung Quốc: Thị Trường Lớn Với Yêu Cầu Ngày Càng Cao
Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2025, nhiều thương vụ đã cung cấp thông tin cập nhật, đánh giá cơ hội và thách thức khi xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường lớn. Trung Quốc tiếp tục được khẳng định là một trong những thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.
Ông Nông Đức Lai – Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc – cho biết, nước này đang tích cực mở rộng hợp tác thương mại, tăng cường ưu đãi thuế quan và nhập khẩu nhiều mặt hàng nông sản, thủy sản. Tuy nhiên, Trung Quốc cũng siết chặt tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn thực phẩm và quy định kỹ thuật.
Chỉ riêng 6 tháng đầu năm 2025, Trung Quốc đã cấp phép cho gần 15 loại nông lâm thủy sản đến từ khoảng 20 quốc gia. Điều này cho thấy thị trường đang mở cửa mạnh mẽ, nhưng cũng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt phải cạnh tranh khốc liệt với nhiều nước khác.
Ngoài ra, Trung Quốc đang siết chặt kiểm soát qua các lệnh như Lệnh 248 và 249, yêu cầu kiểm tra nghiêm ngặt tại cơ sở sản xuất nước ngoài. Nhiều lô hàng, đặc biệt là sầu riêng Việt Nam, đã bị cảnh báo do vi phạm quy định.
Theo số liệu Hải quan, 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại Việt Nam – Trung Quốc đạt 136,47 tỷ USD, tăng 21,3%. Trong đó, xuất khẩu đạt 35 tỷ USD (+7,1%), nhưng nhập khẩu lên tới 101,4 tỷ USD (+27,1%), dẫn đến nhập siêu hơn 66 tỷ USD.
Một số mặt hàng có tăng trưởng ấn tượng như:
- Thủy sản: +44,1%
- Gạo: +92,2%
- Hạt điều: +47%
Tuy nhiên, nhiều mặt hàng khác lại giảm như:
- Rau quả: -15,1%
- Gỗ và sản phẩm gỗ: -12,9%
- Điện thoại, linh kiện điện tử: Giảm mạnh
Ông Nông Đức Lai khuyến nghị doanh nghiệp cần đầu tư vào chế biến sâu, công nghệ bảo quản, bao bì và mẫu mã phù hợp, đặc biệt phải đáp ứng được tiêu chuẩn ngày càng khắt khe của Trung Quốc. Bên cạnh đó, cần tăng cường xúc tiến tại các tỉnh phía Bắc và Tây Bắc Trung Quốc, đầu tư logistics và kho lạnh để ổn định nguồn cung.
Hoa Kỳ: Tiềm Năng Lớn, Rào Cản Gia Tăng
Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu chiến lược của Việt Nam. Trong 7 tháng đầu năm 2025, thương mại song phương đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41% so với cùng kỳ 2024 – mức tăng trưởng vượt trội, cho thấy hàng hóa Việt Nam đang được ưa chuộng tại thị trường này.
Các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực gồm:
- Máy móc, thiết bị
- Gỗ và sản phẩm gỗ
- Dệt may
- Thủy sản
Đặc biệt, chương trình Vietnam International Sourcing 2025 do Bộ Công Thương tổ chức đã giúp nhiều doanh nghiệp Việt kết nối thành công với các tập đoàn phân phối lớn của Mỹ.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ cũng đặt ra rào cản thương mại ngày càng nhiều như:
- Thuế quan
- Quy tắc xuất xứ
- Các vụ điều tra phòng vệ thương mại
Theo ông Đỗ Ngọc Hưng – Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ – để ứng phó, doanh nghiệp cần:
- Tuân thủ chặt chẽ quy định về nguồn gốc, quy trình sản xuất
- Tăng cường minh bạch trong hồ sơ xuất xứ
- Đầu tư vào chất lượng và tiêu chuẩn quốc tế
- Phối hợp liên bộ để tháo gỡ chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực thủy sản và gỗ
Việc chủ động nắm bắt thông tin, dự báo các vụ kiện phòng vệ thương mại sẽ giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro pháp lý và chi phí phát sinh.
Tận Dụng Cơ Hội Từ FTA, Mở Rộng Thị Trường Xuất Khẩu
Cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đều là thị trường có yêu cầu khắt khe, nhưng cũng đem lại cơ hội tăng trưởng dài hạn nếu doanh nghiệp biết tận dụng tốt cơ hội từ các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA hay RCEP.
Theo ông Vũ Bá Phú – Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại – từ nay đến cuối năm 2025, Bộ Công Thương sẽ tổ chức hai hội chợ lớn về công nghiệp và tiêu dùng quốc tế tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia. Đây là dịp quan trọng để doanh nghiệp quảng bá sản phẩm, tiếp cận đối tác quốc tế và mở rộng kênh phân phối.
Ngoài ra, Cục Xúc tiến Thương mại cũng đề nghị hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cần đóng vai trò “cầu nối” chủ động giữa doanh nghiệp trong nước và thị trường quốc tế – không chỉ cung cấp thông tin, mà còn hỗ trợ kết nối, giới thiệu nhà nhập khẩu và phân phối.
Doanh Nghiệp Việt Cần Làm Gì Để Xuất Khẩu Bền Vững?
Để giữ vững và mở rộng thị phần tại các thị trường trọng điểm, doanh nghiệp Việt cần:
- Nâng cao chất lượng sản phẩm
- Tuân thủ các quy định kỹ thuật và tiêu chuẩn quốc tế
- Đầu tư vào công nghệ chế biến, bảo quản
- Xây dựng thương hiệu mạnh, bao bì đẹp, phù hợp thị hiếu
- Tăng cường xúc tiến thương mại, kết nối trực tiếp với nhà mua hàng lớn
Chỉ khi hội đủ các yếu tố này, hàng hóa Việt Nam mới đủ sức cạnh tranh bền vững trên thị trường quốc tế, đặc biệt tại những thị trường khó tính như Trung Quốc và Hoa Kỳ.
Xuất khẩu hàng Việt sang các thị trường trọng điểm như Trung Quốc và Hoa Kỳ không chỉ là cơ hội, mà còn là thách thức. Để thành công, doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào giá rẻ, mà cần nâng cao chất lượng, tăng giá trị gia tăng và hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Có như vậy, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2025 và những năm tiếp theo mới có thể bứt phá và phát triển bền vững.