Việt Nam cần làm mới động lực xuất nhập khẩu sang Mỹ bằng cách tận dụng FTA, thích ứng chuẩn xanh, nâng cao giá trị hàng Việt và năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động mạnh mẽ, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tăng trưởng xuất nhập khẩu, đặc biệt là với các thị trường chủ lực như Hoa Kỳ, EU và Trung Quốc. Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả các FTA (Hiệp định thương mại tự do) và vượt qua những thách thức như biến động chính sách, yêu cầu xanh toàn cầu, ngành công thương cần một chiến lược đồng bộ nhằm làm mới động lực xuất nhập khẩu, gia tăng giá trị hàng Việt và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tận Dụng FTA – Mở Rộng Thị Trường Xuất Nhập Khẩu
Theo ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương), năm 2025, ngành đặt mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa thêm 12%, hướng tới xuất siêu khoảng 30 tỷ USD. Kỳ vọng này dựa trên việc khai thác triệt để lợi thế từ 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết, bao gồm EVFTA, CPTPP, RCEP...
Tính đến tháng 8/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam ước đạt gần 600 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, sự phụ thuộc lớn vào khối FDI, cùng với việc giảm kim ngạch ở một số ngành hàng thế mạnh như gạo, chè, rau quả cho thấy cần tái cơ cấu sản xuất, nâng cao chất lượng chế biến và giá trị gia tăng.
Tái Cơ Cấu Ngành Xuất Nhập Khẩu: Giảm Phụ Thuộc – Tăng Giá Trị
Các hiệp hội ngành hàng như dệt may, da giày, điện tử đều nhận định rằng, để giữ vững đà tăng trưởng, cần:
- Đa dạng hóa thị trường, giảm phụ thuộc vào các đối tác truyền thống
- Phát triển công nghiệp hỗ trợ, chủ động nguồn nguyên phụ liệu trong nước
- Đẩy mạnh xúc tiến thương mại quốc tế, kết nối doanh nghiệp với thị trường mục tiêu
- Tham gia hội chợ, giao thương toàn cầu, phát huy vai trò hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài
Thích Ứng Với Các Chuẩn Mực Xanh – Chìa Khóa Để Vào Thị Trường Mỹ, EU
1. Thị trường EU và EVFTA
Ông Trần Ngọc Quân – Tham tán thương mại Việt Nam tại EU – nhận định, EVFTA mở ra cơ hội khi hơn 90% dòng thuế về 0%, nhưng cũng đặt ra yêu cầu cao về:
- An toàn thực phẩm
- Truy xuất nguồn gốc
- Chống lẩn tránh thương mại
- Tuân thủ quy định môi trường, phát triển bền vững
Từ Thụy Điển, bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy nhấn mạnh: Doanh nghiệp không còn lựa chọn nào khác ngoài sản xuất xanh, nếu muốn trụ vững tại châu Âu.
2. Thị trường Trung Quốc
Theo ông Nông Đức Lai, Trung Quốc đang siết chặt quy định an toàn thực phẩm (Lệnh 248 và 249). Doanh nghiệp Việt cần:
- Đầu tư công nghệ chế biến và bảo quản
- Nâng cấp bao bì, nhãn mác, chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc
- Phát triển logistics, kho lạnh, đảm bảo ổn định chuỗi cung ứng
3. Thị trường Hoa Kỳ
Ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại tại Mỹ, cho rằng cần:
- Minh bạch hóa quy trình sản xuất, đặc biệt với thủy sản và gỗ
- Tăng cường dự báo biện pháp phòng vệ thương mại
- Chủ động trong đàm phán chính sách và tháo gỡ rào cản kỹ thuật
Tăng Cường Hợp Tác: Nhà Nước – Doanh Nghiệp – Thương Vụ
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên chỉ đạo triển khai 7 nhóm giải pháp trọng tâm để làm mới động lực xuất nhập khẩu, bao gồm:
- Xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại hiệu quả
- Cảnh báo sớm về xu hướng và chính sách thị trường
- Kết nối doanh nghiệp với hệ thống Thương vụ và đối tác phân phối
- Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, mẫu mã bao bì
- Tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA
- Liên kết với các viện nghiên cứu, trung tâm đổi mới sáng tạo
- Tháo gỡ vướng mắc về thuế, tín dụng, kiểm dịch và logistics
Bên cạnh đó, Bộ cũng yêu cầu các đơn vị chức năng như Cục Xúc tiến thương mại, Cục Xuất nhập khẩu, Vụ Chính sách thương mại đa biên... tập trung đẩy mạnh xúc tiến, nắm bắt thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi theo hướng bền vững và xanh hóa chuỗi cung ứng.
Làm Mới Động Lực Xuất Nhập Khẩu – Chìa Khóa Cho Tăng Trưởng Bền Vững
Để làm mới động lực xuất nhập khẩu sang Mỹ và các thị trường trọng điểm, Việt Nam cần chiến lược toàn diện: từ tận dụng ưu đãi FTA, đổi mới mô hình sản xuất, đến thích ứng với tiêu chuẩn xanh toàn cầu.
Chỉ khi doanh nghiệp và cơ quan quản lý hành động đồng bộ, lấy chất lượng và trách nhiệm làm nền tảng, xuất khẩu mới có thể tiếp tục là động lực tăng trưởng bền vững, góp phần đưa kinh tế Việt Nam vươn xa trong giai đoạn mới.