Trong bối cảnh các quốc gia lớn liên tiếp áp dụng các biện pháp thuế đối ứng nhằm bảo vệ thị trường nội địa và tái cân bằng thương mại, chuỗi cung ứng toàn cầu đang chứng kiến những biến động mạnh mẽ. Là một mắt xích quan trọng trong mạng lưới sản xuất – xuất khẩu quốc tế, Việt Nam đang đối mặt cả cơ hội lẫn thách thức trong việc duy trì vai trò trung tâm của mình trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Thuế đối ứng: Làn sóng mới làm rung chuyển chuỗi cung ứng
Từ cuối năm 2024, hàng loạt biện pháp thuế đối ứng đã được triển khai giữa các nền kinh tế lớn như Mỹ, Trung Quốc, EU và Ấn Độ. Điều này dẫn đến sự tái cấu trúc mạnh mẽ trong hoạt động xuất nhập khẩu, buộc các doanh nghiệp đa quốc gia phải xem xét lại chiến lược sản xuất và phân phối toàn cầu.
Việc chi phí nhập khẩu nguyên vật liệu và linh kiện từ một số thị trường tăng đột biến không chỉ ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm mà còn tạo áp lực lên khả năng duy trì ổn định của chuỗi cung ứng.
Cơ hội cho Việt Nam: Tái định vị trong chuỗi giá trị
Trong bức tranh biến động đó, Việt Nam đang trở thành điểm đến chiến lược cho nhiều tập đoàn muốn “đa dạng hóa” chuỗi cung ứng, tránh lệ thuộc vào một khu vực hoặc đối tác cụ thể. Với lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, EVFTA, và RCEP, Việt Nam có thể tiếp cận thị trường rộng lớn mà không phải chịu mức thuế cao như một số đối thủ cạnh tranh.
Theo Bộ Công Thương, trong quý I/2025, số lượng doanh nghiệp FDI đăng ký mở rộng nhà máy tại các khu công nghiệp phía Bắc đã tăng 18% so với cùng kỳ năm ngoái – cho thấy xu hướng chuyển dịch sản xuất vẫn tiếp tục diễn ra mạnh mẽ.
Thách thức nội tại: Đầu tư vào hạ tầng và năng lực chuỗi cung ứng
Dù cơ hội là rõ ràng, song thách thức đối với Việt Nam không hề nhỏ. Hạ tầng logistics, hệ thống cảng biển, và năng lực kết nối giữa các vùng sản xuất vẫn còn khoảng cách so với yêu cầu của chuỗi cung ứng toàn cầu hiện đại. Ngoài ra, việc đảm bảo nguyên liệu đầu vào trong bối cảnh giá cả leo thang do thuế nhập khẩu mới cũng là một vấn đề đáng lo ngại.
Ông Trần Minh Quang – chuyên gia về logistics quốc tế chia sẻ: “Việt Nam cần tăng tốc đầu tư vào hệ thống kho bãi, vận chuyển và số hóa quản lý chuỗi cung ứng. Nếu không, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội khi các đơn hàng lớn có thể quay sang những quốc gia có năng lực tốt hơn.”
Định hướng ứng phó: Chủ động và bền vững
Trước tình hình trên, các doanh nghiệp Việt đang từng bước thích ứng bằng cách:
Đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu từ nhiều quốc gia không bị áp thuế đối ứng cao.
Tăng cường nội địa hóa sản xuất.
Số hóa quản trị chuỗi cung ứng để tối ưu chi phí và thời gian vận chuyển.
Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã có các chính sách hỗ trợ như giảm thuế nhập khẩu từ các quốc gia có FTA, ưu đãi tín dụng cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ, và đẩy mạnh xúc tiến thương mại song phương.
Kết luận
Sóng gió từ các chính sách thuế đối ứng toàn cầu chắc chắn sẽ còn tiếp diễn trong thời gian tới. Tuy nhiên, với nền tảng hội nhập vững chắc, sự năng động của doanh nghiệp trong nước và các chính sách hỗ trợ kịp thời từ Nhà nước, Việt Nam hoàn toàn có thể không chỉ vượt qua thách thức mà còn tận dụng nó để vươn lên trở thành một trung tâm sản xuất – hậu cần chiến lược tại châu Á.