Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu biến động và xu hướng dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam ngày càng rõ nét, ngành logistics đang trở thành trụ cột thiết yếu thúc đẩy xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tuy nhiên, đào tạo nhân lực logistics vẫn là điểm nghẽn lớn, đòi hỏi cú hích mạnh từ cơ chế chính sách để phát triển bài bản và đồng bộ.
Nguồn nhân lực – “nút thắt” của ngành logistics Việt Nam
Theo nhiều chuyên gia, logistics Việt Nam hiện vẫn đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực cả về số lượng lẫn chất lượng. Dù có hơn 30 trường đại học và cao đẳng đào tạo chuyên ngành logistics, nhưng chương trình học còn nặng lý thuyết, thiếu thực tiễn và chưa gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp logistics phải tự đào tạo lại nhân viên mới tuyển dụng, gây lãng phí thời gian và chi phí.
Thực tế, logistics không chỉ đòi hỏi kỹ năng vận hành kho, giao nhận, mà còn yêu cầu hiểu sâu về thương mại quốc tế, xuất nhập khẩu, pháp lý, CNTT, chuỗi cung ứng… Tuy nhiên, tỷ lệ nhân lực có chuyên môn logistics được đào tạo chính quy hiện chỉ chiếm chưa tới 10%.
Thúc đẩy xuất khẩu cần đi kèm phát triển nhân lực
Logistics đóng vai trò then chốt trong quá trình xuất khẩu hàng hoá, đặc biệt là các thị trường lớn như Mỹ, EU, Đông Bắc Á. Mọi nỗ lực thúc đẩy xuất khẩu sẽ gặp khó nếu không có nguồn nhân lực đủ năng lực để vận hành hệ thống logistics hiện đại – từ quản lý tồn kho, vận tải quốc tế, đến tối ưu hóa chuỗi cung ứng.
Trong bối cảnh Việt Nam muốn trở thành trung tâm trung chuyển và logistics khu vực, nhân lực chính là yếu tố quyết định. Sự chuyên nghiệp của đội ngũ logistics cũng là điểm cộng trong mắt các đối tác quốc tế khi lựa chọn Việt Nam làm điểm đến đầu tư và xuất khẩu.
Cần cú hích chính sách đồng bộ và dài hạn
Để tháo gỡ điểm nghẽn, cần một loạt chính sách đào tạo nhân lực logistics mang tính chiến lược và đồng bộ:
- Xây dựng chiến lược quốc gia về phát triển nhân lực logistics giai đoạn 2025–2035, với mục tiêu cụ thể và lộ trình rõ ràng.
- Hỗ trợ học phí, học bổng, khuyến khích sinh viên theo học logistics tại các trường đại học, cao đẳng và cơ sở nghề.
- Gắn kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp – nhà trường, qua các chương trình đào tạo kép, thực tập có lương, giảng viên doanh nghiệp.
- Đẩy mạnh chuyển đổi số trong đào tạo, sử dụng mô hình mô phỏng, hệ thống quản lý chuỗi cung ứng (SCM), dữ liệu thực tế.
- Khuyến khích hợp tác quốc tế, đào tạo chuyên gia và kết nối với các tổ chức logistics toàn cầu.
Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá trong chuỗi giá trị toàn cầu, nhưng để tận dụng được cơ hội này, không thể thiếu nguồn nhân lực logistics chất lượng cao. Cú hích từ chính sách đào tạo bài bản, thực chất và gắn với nhu cầu thị trường sẽ là đòn bẩy để ngành logistics phát triển bền vững, đồng thời nâng tầm năng lực xuất khẩu hàng hoá và thúc đẩy xuất khẩu trong dài hạn.