Trong suốt nhiều thập kỷ, toàn cầu hóa là chìa khóa thúc đẩy tốc độ sản xuất, tối ưu chi phí và mở rộng thị trường. Tuy nhiên, các biến động toàn cầu trong những năm gần đây đã đặt ra câu hỏi lớn cho mô hình chuỗi cung ứng truyền thống. Giờ đây, chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mới của chuỗi cung ứng – nơi nội địa hóa không còn là xu hướng, mà đang dần trở thành một chiến lược sống còn của các doanh nghiệp.
Khi chuỗi cung ứng toàn cầu bộc lộ điểm yếu
Đại dịch COVID-19, xung đột Nga – Ukraine, biến đổi khí hậu, và căng thẳng địa chính trị đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn nghiêm trọng. Hàng loạt doanh nghiệp rơi vào cảnh thiếu nguyên vật liệu, trễ đơn hàng, chi phí logistics đội lên cao, và mất khả năng kiểm soát đầu vào sản xuất.
Những sự kiện này không chỉ gây tổn thất tạm thời mà còn làm lộ rõ sự phụ thuộc nguy hiểm vào các chuỗi cung ứng xuyên quốc gia, vốn được xây dựng để tối ưu hóa chi phí chứ không phải để ứng phó với rủi ro.
Nội địa hóa – Giải pháp thích nghi và bền vững
Nội địa hóa chuỗi cung ứng (localization hoặc reshoring/nearshoring) là việc dịch chuyển các hoạt động sản xuất, cung ứng hoặc lắp ráp từ nước ngoài về thị trường nội địa hoặc khu vực lân cận. Đây là giải pháp giúp doanh nghiệp:
- Tăng khả năng kiểm soát nguồn cung, chất lượng và tiến độ sản xuất.
- Rút ngắn chu kỳ giao hàng, từ đó cải thiện dịch vụ khách hàng và tăng tốc độ phản ứng với thị trường.
- Giảm rủi ro gián đoạn logistics, đặc biệt trong bối cảnh giá cước vận tải và container biến động liên tục.
- Thúc đẩy sản xuất xanh, khi khoảng cách vận chuyển rút ngắn giúp cắt giảm lượng khí thải carbon.
Bên cạnh đó, nội địa hóa còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nội địa, tăng tính tự chủ cho các ngành công nghiệp nền tảng như cơ khí, điện tử, dược phẩm, thực phẩm...
Nhiều “ông lớn” đã chuyển hướng
Xu hướng nội địa hóa đang được đón nhận bởi nhiều tập đoàn đa quốc gia.
- Apple đang tăng cường sản xuất tại Ấn Độ và Việt Nam thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc.
- Toyota và General Motors đầu tư vào nhà máy gần thị trường Bắc Mỹ để tránh rủi ro chuỗi cung ứng.
- Zara và H&M tăng cường hợp tác với các nhà cung ứng ở khu vực châu Âu để rút ngắn vòng đời sản phẩm thời trang.
Cơ hội cho các quốc gia như Việt Nam
Với vị trí địa lý thuận lợi, lực lượng lao động dồi dào và khả năng thích ứng nhanh, Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn trong làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, để đón đầu xu hướng nội địa hóa, các doanh nghiệp trong nước cần:
- Đầu tư vào công nghệ và tự động hóa, nâng cao năng suất và chất lượng.
- Phát triển công nghiệp hỗ trợ, giảm phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu.
- Xây dựng quan hệ chuỗi giá trị bền vững giữa các nhà cung cấp và nhà sản xuất.
Nội địa hóa không còn là lựa chọn – mà là tất yếu
Chuỗi cung ứng thế giới đang tái định hình, và nội địa hóa đang là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững của các doanh nghiệp hiện đại. Việc sớm nắm bắt xu hướng và chủ động tái cấu trúc chuỗi cung ứng sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp tăng cường sức đề kháng, duy trì tính cạnh tranh và thích nghi linh hoạt trong một thế giới đầy biến động.